नवदुर्गा
सृष्टीमधे असणाऱ्या नवमितींवर अधिपत्य गाजवतात त्या नवदुर्गा. दुर्गा या शब्दातील दकार दैत्याचा नाश, उकार विघ्न नाश, रफार रोगहरण, गकार पापनाशन तर आकार भय आणि शत्रू यांचा नाश दर्शवितो.
अधिक मासाचे प्रथम ‘मलमास’ म्हणून असणारे स्वरुप आणि नंतर श्रीकृष्णाने त्याला दिलेले ‘पुरुषोत्तम मास’ हे नाव , या दोन कारणांमुळे या महिन्यात केल्या जाणाऱ्या धार्मिक कर्माची आणि व्रतांची गुंफण दुपेडी असल्याचे आपल्या लक्षात येते.
अन्नदानाचे. महत्त्व विशद करणारी काही संस्कृत सुभाषिते त्यांच्या अर्थासहित!
श्राद्ध हा विधी आपल्या पूर्वजांना सद् गती लाभावी म्हणून करण्यात येणारा विधी आहे. हा विधी करीत असताना खालील नियम पाळावेत असे शास्त्र आहे.
महाभारतामधील कर्ण दानशूर म्हणून सर्वश्रुत आहे. पण याच कर्णाला अन्नदान करण्यासाठी स्वर्गातून परत पृथ्वीवर यावे लागल्याची ही आख्यायिका!
अनंत व्रत करण्यामागे अशीच एक पौराणिक कथा आहे. मनुष्याने ठेवलेली गाढ श्रद्धा त्याला सर्व अडचणींमधून सुखरूप बाहेर काढते. याच श्रद्धेला पूर्वसुरींनी पुराणकथेचे मनोरंजक रूप दिले आणि जनमानसामध्ये अशा कथांचे स्थान अढळ बनविले.
आपण सर्वजण आता आतुरतेने गणपती बाप्पांच्या आगमनाची वाट पाहत आहोत. त्या निमित्ताने पाहूयात हे ४ श्लोक जे ४ वेगवेगळ्या युगांमधल्या गणपतीचे वर्णन करतात!
महाराष्ट्रामध्ये बारामती जिल्ह्यातील काऱ्हाटी येथे, तसेच पुणे जेजुरी, अहमदनगर अशा काही ठिकाणी हा ‘शिराळशेटीचा उत्सव ‘श्रावण शुद्ध षष्ठीला साजरा केला जातो. या निमित्ताने ह्या श्रियाळशेठच्या धर्मशीलतेची आणि दातृत्वाची उजळणी केली जाते आणि मानवतेचे दर्शन घडविले जाते.